Omslag van het boek ‘In het hart van de hel’
Zalmen Gradowski
Samenvatting
In Auschwitz werden Joodse gevangenen gedwongen te werken in de gaskamers. In het zogenaamde 'Sonderkommando'. Zalmen Gradowski was een van hen en een van de leiders van de opstand van Auschwitz, die op 7 oktober 1944 uitbrak.
Instapsituatie
Zalmen Gradowski
Leeftijd: 1910 (Suwalki) - 7 oktober 1944 (Auschwitz)
Zalmen Gradowski overlijdt op 7 oktober 1944 in Auschwitz, nadat hij twee jaar dwangarbeid heeft verricht. Hij werkt in het Sonderkommando: een speciale groep gevangenen die gedwongen worden te werken in de gaskamers en crematoria van het vernietigingskamp. Gradowski neemt actief deel aan het verzet binnen het kamp. Zo is hij een van de leiders van de opstand van Auschwitz, die op 7 oktober 1944 uitbreekt. Met illegaal naar binnen gesmokkeld kruit blazen de gevangenen een deel van de gaskamers op, waarbij ook een aantal SS-bewakers worden gedood. De bewaking treedt streng op tegen de rebellen: vrijwel het gehele Sonderkommando (ruim 400 gevangenen) worden deze dag geëxecuteerd. Onder hen ook Gradowski.
Gradowski wilde dat men na de oorlog zou lezen hoe erg de hel van Auschwitz was, hij schreef zijn ervaringen op in een dagboek dat hij begroef in het kamp. Hij beschreef nauwgezet hoe de holocaust in zijn werk ging. Het boek is in 2008 in Nederland uitgegeven onder de titel 'In het hart van de hel'
Zie onder Aanvullende bronnen: de links 'In het hart van de hel' , 'Dwangarbeid in de gaskamers'
Gebeurtenis WO2
Aanvullende bronnen
Herdenking
Een mogelijkheid om Zalmen Gradowski te gedenken is om zijn boek 'In het hart van de hel' te lezen. Dat is echter zeer nauwgezet en niet echt toegankelijk. Een ander boek 'Sonderkommando Auschwitz' van Shlomo Venezia is geschikter. Zie onder aanvullende bronnen: de link 'Sonderkommando Auschwitz'.
Er is veel geschreven over Sonderkommando's en er is de film "Son of Saul" die, volgens een Nederlander die het kamp overleefde, dicht bij de werkelijkheid zit.
Daarnaast wordt hij met vele anderen herdacht tijdens de Auschwitz-herdenking en op 4 mei.
Er is ook een jaarlijkse internationale Holocaustherdenking op 27 januari. Zie onder Aanvullende bronnen: de link 'Internationale herdenking'
En er zijn herinneringscentra en musea die de Holocaust voortdurend in beeld brengen. Zie onder Aanvullende bronnen: de links 'Herinneringscentrum Kamp Westerbork' en 'Holocaustmuseum'
Suggestie leeractiviteiten
- Bekijk de film "Son of Saul" en maak een samenvatting van de inhoud en de impact. Zie onder Aanvullen bronnen: de link 'Trailer "Son of Saul"
- Er zijn veel 'Stolpersteine' ('Struikelstenen') die aan de Holosaust herinneren. Zoek er een of meerdere in jouw omgeving. Probeer het verhaal achter die steen te achterhalen en maak er een samenvatting van. Zie onder aanvullende bronnen: de link 'Stolpersteine'
- Bezoek de site van Terug naar Westerbork (www.terugnaarwesterbork.eu ) en lees de info over de fietstochten 2021 (75+1)