Lesmateriaal

Hamsteren, schaarste, honger

 
In tijden van schaarste, zoals in de Tweede Wereldoorlog, is hamsteren afkeurenswaardig. Er was een systeem van distributie om hamsteren te voorkomen. Voedsel ging op de bon.
De periode tussen 5 september 1944 en 5 mei 1945 is het zwaarste deel van de bezettingstijd. In het westen van Nederland heerst een hongersnood die pas na 5 mei 1945 ten einde loopt. Deze periode staat nu bekend als de ‘hongerwinter’.

Samenvatting

In de tijden van schaarste voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten levensmiddelen eerlijk worden verdeeld. Dat lukte niet altijd, zoals in de 'hongerwinter' van 1944 op 1945.

Instapsituatie

Als mensen het vermoeden hebben dat bepaalde artikelen schaars worden, gaan ze hamsteren. Maar door het hamsteren zullen artikelen juist opraken en op een gegeven moment helemaal niet meer te krijgen zijn.

De regering van Nederland maakt eind jaren dertig plannen voor het opzetten van een systeem van distributie om het hamsteren te voorkomen. Eind 1939 krijgen alle Nederlanders een distributiestamkaart en gaan alle voedingsmiddelen 'op de bon'.. De Duitse bezetters nemen het distributiesysteem in 1940 over

Tot september 1944 is er schaarste en ongemak, maar nog geen acute hongersnood. Die ontstaat mede doordat op 17 september 1944 het spoorwegpersoneel en de schippers in Nederland in staking gaan. De staking houdt aan tot aan de bevrijding van heel Nederland op 5 mei 1945. Als vergelding voor de stakingen stopt rijkscommissaris Seyss-Inquart alle Duitse voedseltransporten naar het westen van het land.

Rond Kerstmis 1944 valt in Nederland de vorst in en na enkele dagen zijn de vaarwegen door ijsgang onbevaarbaar geworden.
De 'hongerwinter' eist vele slachtoffers. De hongersnood is groot in Amsterdam en Rotterdam, maar het hevigst in Den Haag. Amsterdam krijgt wat voedsel vanuit de Kop van Noord-Holland en Rotterdam vanaf de Zeeuwse eilanden. Den Haag is echter vanaf het begin van de staking van alle voedselhulp afgesneden. Zie onder Aanvullende bronnen: de link 'Schaarste en hongerwinter'

Gebeurtenis WO2

Aanvullende bronnen

  • link: Schaarste en hongerwinter
  • link: Monumenten hongerwinter
  • link: Verhalen en boeken hongerwinter
  • link: Naar de boeren
  • link: Adopteer een monument
  • link: Digitale lessen
  • link: Vrijheid en reclame voeren
  • link: Fietstochten Terug naar Westerbork 2021 (75+1)
  • link: Film Hongerwinter

Herdenking

Er zijn veel monumenten die herinneren aan de hongerwinter. Zie onder Aanvullende bronnen: de link 'Monumenten hongerwinter'

En er zijn veel verhalen en boeken die gaan over de hongerwinter. Zie onder Aanvullende bronnen: de link 'Verhalen en boeken hongerwinter'

Er is ook een film, die laat zien hoe schrijnend de situatie was tijdens de hongerwinter. Zie onder Aanvullende bronnen: 'Film hongerwinter'

Er zijn musea, die tentoonstellingen hebben over de hongerwinter, zoals het Haags Historisch Museum. Zie onder Aanvullende bronnen: de link 'Naar de boeren'

De Aanvullende bronnen geven behalve over de hongerwinter veel herinneringen aan andere gebeurtenissen in WO2. Zoek een herinnering, die jou aanspreekt (mogelijk bij jou in de buurt) en waar je wel aan zou willen werken om die levend te houden.

Suggestie leeractiviteiten

  • Werk aan een herinnering die jij levend wil houden. De eerste mogelijkheid is om een monument in de buurt te adopteren met een klas of een groep leerlingen. Zie onder Aanvullende bronnen: 'Adopteer een monument'
  • Werk aan een digitale les van WO2. Zie bij Aanvullende bronnen: de link 'Digitale lessen WO2'
  • Reclame is niet gericht op het communiceren van waarheid maar om te verleiden tot gedrag waar men anders niet voor zou kiezen. Bijvoorbeeld hamsteren. Werk aan een les over die vraag. Zie onder Aanvullende bronnen: de link 'Vrijheid en reclamevoeren'
  • Bezoek de site van Terug naar Westerbork (www.terugnaarwesterbork.eu ) en lees de info over de fietstochten in 2021 (75+1)

Beroepen

Trefwoorden